NWO project Women and Islam: New Perspectives
Culturele dynamiek 2007 GW / programma 1-9-2008 tot 1-5-2013
——————————-
Expert Meeting June 14th, 2012 – UvA: Women and Islam: New Perspectives
In cooperation with NIMAR: Workshop Moroccan Feminisms – Rabat, June 2011
Research program Vintges/ Buitelaar: ‘Women and Islam: New Perspectives’
Worldwide the issue of women and Islam is a highly contested one. ‘The position of Muslim women’ isoften used in discourses of selfing and othering in political/religious struggles between Muslims actors who pit ‘the Islamic cultural heritage’ against Western influences and Western actors point to the ‘otherness’ of Muslims. In reaction, many Muslim women and girls have begun to claim the right to choose their own terms for belonging to the cultural and religious communities they participate in, arguing for ‘gender justice’ and their full citizenship. Various strands of Muslim feminists take society to be ‘modernable’ by reinterpreting religious and other cultural traditions.
The program studies the voices of Moroccan Muslim women who, both individually and through organized efforts, claim various forms of full citizenship (religious, national, ethnic) by appropriating/reinventing traditions from ‘the Islamic heritage’. A first PhD-project explores Moroccan female sainthood and its appropriation by Moroccan women today. On the basis of ethnographic fieldwork and discourse analysis it studies the veneration of female saints by Moroccan women, and the deliberate appropriation of female saints as role models by Moroccan women who are engaged in the new gender discourses in Islam. A second PhD project consists of biographical research among Riffian-Berber women in the Netherlands and Morocco to investigate how Moroccan women on both sides of the Mediterranean draw from the various cultural traditions they identify with to underpin claims to citizenship in the sense of full membership in a community with all its rights and obligations. In a synthesizing study it will be critically examined whether/how concepts, underlying norms, and effects of gender equality and individual freedom are present in these discourses of Moroccan women, and will evaluate whether Western mainstream feminism should reconsider its basic concepts of e.g. freedom, autonomy and equality, so as to develop an inclusive emancipatory policy which endorses the full citizenship of Muslim women.
Research team:
Dr. K.V.Q.Vintges, Faculty of Humanities, Department of Philosophy, University of Amsterdam
Dr. M.W. Buitelaar, Faculty of Theology and Religious Studies, University of Groningen
Prof. R. Peters, Faculty of Humanities, Department of Arabic and Islamic Studies, University of Amsterdam
Prof. H. Zock, Faculty of Theology & Religious Studies, University of Groningen
Prof. F. Sadiqi and Prof. M. Ennaji , Faculty of Arts, University of Fes / Morocco
PhD student A. Ouguir – Faculty of Humanities, Dep. of PhilosophyUniversity of Amsterdam
PhD student F. Ballah – Faculty of Theology and Religious Studies, University of Groningen
Faculty of Humanities, Department of Philosophy, University of Amsterdam / k.v.q.vintges@uva.nl
Faculty of Theology and Religious Studies, University of Groningen / m.w.buitelaar@rug.nl
Projectinformatie
- NWO – Afdeling Geesteswetenschappen
- Subsidie – Culturele dynamiek 2007 GW / programma 1-9-2008 tot 1-5-2013
- Projecttitel – Women and Islam: New Perspectives
Projectsamenvatting
The programme will study the voices of Moroccan Muslim women who, both individually and through organized efforts, claim various forms of full citizenship (religious, national, ethnic) by appropriating/reinventing traditions from ’the Islamic heritage.’ Integrating literary, anthropological and philosophical perspectives, the project aims to (1) explore the discursive practices through which such claims are made and (2) analyse the cultural dynamics involved in such articulations. In order to study the situated politics of belonging and the possible fusion of horizons, the project focuses on Moroccan women in Morocco and in the Netherlands.
The central research questions are:
(1) How are ideals of gender equality presented in terms of ’the Islamic heritage’?
(2) How are such claims informed by processes of migration, individualization, and the spread of communication technology and what are the similarities, differences and relations between the discourses of Moroccan women on either side of the Mediterranean?
(3) Do current Muslim gender equality claims have an impact for the basic assumptions of mainstream Western feminism and do they open up new perspectives for more inclusive emancipatory programmes and policies?
By answering these questions, we aim to contribute to the articulation of new perspectives and practices for (Dutch) emancipatory policies which are more inclusive to Muslim women.
Hoofdaanvrager
DrK.V.Q.Vintges E-mail: k.v.q.vintges@uva.nl
Research team:
UvA: Dr. K.V.Q.Vintges / Prof. R.Peters / PhD candidate A.Ouguir
RUG: Dr. M.W. Buitelaar / Prof. T.H. Zock / PhD candidate F. Ballah
University of Fes / Morocco: Prof. F.Sadiqi, Prof. M.Ennaji
The first project ‘Female spiritual agents: old practices, new perspectives’ (PhD student Aziza Ouguir) started in September 2008. This project focuses on the narratives on and rituals around the lives of Moroccan female spiritual agents, and on their reception by Moroccan women today.
The second project ‘Riffian narrative claims to full citizenship’ (PhD student Fatima Ballah) started mid September 2008. This project investigates how Moroccan women in the Netherlands and Morocco make use of the Islamic cultural heritage to underline their demands for women’s rights.
Some of the basic questions of the program will be dealt with in depth in the third project (‘Women and Islam: New Perspectives’ –dr. Karen Vintges). This project focuses on the question whether Muslim gender equality claims have an impact for the basic assumptions of mainstream Western feminism, especially its notion of autonomy.
Interview door Mariska Jansen: www.nieuwwij.nl
Onderzoek
Is westerse emancipatie te verenigen met de rol van vrouwen in de islam? Filosoof Karen Vintges is coördinator van het NWO-programma ‘Vrouwen en islam: nieuwe perspectieven’.
Er wordt vaak gezegd dat de islam en emancipatie niet samengaan.
“Dat is een westerse opvatting en komt voort uit ‘seculier fundamentalisme’: de overtuiging dat alleen de seculiere rede waarheid en vooruitgang garandeert en dus verbreid moet worden.Veel Franse feministes zijn het hiermee eens. Zij benadrukken dat secularisme een voorwaarde is voor feminisme. Maar dit is niet waar. Religie en gelijke rechten voor vrouwen staan niet tegenover elkaar. Feminisme is ook goed mogelijk binnen de islam.
In Nederland voeren we het debat over vrouwen en de islam over de hoofden van moslimvrouwen heen. We debatteren over hoofddoekjes, boerka’s en uithuwelijking. Diep in hun hart vinden veel Nederlanders de emancipatie van moslima’s pas voltooid als ze uiterst vrijzinnig met hun geloof omgaan. Moslimvrouwen die dit vooroordeel willen bijstellen en onderscheid maken tussen geloof en traditie worden nauwelijks gehoord.”
Hoe luidt de boodschap van die vrouwen?
“Deze vrouwen willen volwaardige burgers zijn en niet minderwaardig aan mannen, en ze willen trouw blijven aan de islam. Er is al enige tijd sprake van een islamitisch feminisme dat streeft naar ‘gender justice’. De Egyptisch-Amerikaanse wetenschapper Leila Ahmed benadrukt dat vrouwen zich in spiritueel opzicht door de islam onderkend voelen. De islam onderdrukt hen niet. De koran stelt expliciet dat man en vrouw gelijk zijn in de ogen van god. Vrouwen worden onderdrukt door islamitische morele codes.”
Hoe ziet vrijheid voor vrouwen eruit binnen de islam?
“Het vrije individuele leven voor de vrouw is aanwezig in de islamitische traditie. Het is geen westers concept. Tot de twintigste eeuw was het soefisme een belangrijke beweging in het Midden-Oosten. Het soefisme beschouwt vrouwen niet als vrouwen en mannen niet als mannen, het enige dat telt is de devotionele inspanning van de gelovige. Een bekende soefi is de mystica Rabi’a al-Adawiyya (712 of 717-801). Ze bepaalde in harmonie met de islam haar eigen leven.”
Maar zij leefde in een andere tijd. Hoe belangrijk is het soefisme nu nog?
“Ook nu nog laten veel moslims zich inspireren door deze mystieke traditie, ze zoeken soefi-graven op en lezen soefi-geschriften. Aziza Ouguir, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar de verering van vrouwelijke islamitische heiligen in Marokko. Ze bezoekt graven van vrouwelijke heiligen en voert gesprekken met vrouwen die bij de graven bidden. Ook bestudeert ze de hagiografieën van vrouwen en kijkt of die van mannelijke heiligen verschillen.
Fatima Ballah, promovenda aan Rijksuniversiteit Groningen, doet een biografisch onderzoek onder Berbervrouwen uit het Rifgebergte in Nederland en in Marokko. Hoe gaan zij om met de verschillende culturele tradities en hun recht op volwaardig burgerschap? Wat blijkt? In Marokko en Nederland sturen jonge vrouwen elkaar op hun smartphone spreuken van vrouwelijke soefi-heiligen en popsterren. Die vrouwen geven hun eigen leven vorm. Ze herinterpreteren hun eigen religieuze en culturele tradities.”
U doet zelf een derde onderzoek.
“In mijn onderzoek bekijk ik hoe het zit met deze vrouwen die binnen het geloof en de culturele tradities hun eigen weg gaan en nadenken over wat voor hen van belang is. Zijn dit vrijheidspraktijken? Kun je dit autonomie noemen?
In een van de interviews vertelde een vrouw dat zij ervoor koos om zich te gedragen volgens de regels van haar traditie, ook als dat haar in haar individuele vrijheid belemmerde. Ze noemde zichzelf een groepsmens. Ik vind dat je dit niet direct moet afserveren als onderdrukking. Als dat haar keuze is, dan is dat toch een vorm van autonomie?”
Dr. Karen Vintges is universitair docent politieke en sociale filosofie aan de Universiteit van Amsterdam.
Het onderzoeksteam bestaat uit dr. K.V. Q. Vintges, dr. M.W. Buitelaar (Rijksuniversiteit Groningen), prof. dr. R. Peters (Universiteit van Amsterdam), prof. dr. H. Zock (Rijksuniversiteit Groningen), prof. dr. F. Sadiqi en prof dr. M. Ennaji (Universiteit van Fes, Marokko), drs. A. Ouguir (Universiteit van Amsterdam), drs. F. Ballah (Rijksuniversiteit Groningen)
Voor meer informatie kijk op http://www.nwo.nl/projecten.nsf/vk2008/ned/2300140993